Yeryüzü, yaşamıyım ben onun Hozhoni, hozhoni
Ayakları, ayaklarım Hozhoni, hozhoni
Bedeni, bedenim Hozhoni, hozhoni
Düşünceleri, düşüncelerim ... Hozhoni, hozhoni
Sözleri, sözlerim Hozhoni, hozhoni Najaho
Terleme Kulübesi Şarkısı
Najaho dilinde hozhoni uyumu, barışı, güzelliği ve dengeyi ifade eden bir sözcüktür. Kızılderililer için yaşam, içinde her şeyin mükemmel bir uyum içinde olduğu uzun bir şarkı gibidir. Bu doğal dengenin bozulması ise hastalık, kıtlık, kötü av gibi talihsizlikler getirir. Avrupa kültürü, bu hakikati çevreyle olan ilişkisinde keşfetmekte geç kalmıştır. Artık bizler, eko-sistemin pervasız ca tahrip edilmesinin yarattığı önceden tahmin edilmeyen kötü sonuçlara tanık olmaktayız. Bununla birlikte, bu "temel uyum" kavramının yerli halklar için daha derin bir anlamı vardır; denge, onlar için yaşamın her alanındadır. İyi olmak; bireylerin kendileriyle, toplumla ve doğal dünyayla ilişkilerinde dengede olması demektir. Her birey büyük Yaşam Çemberi'nin bir parçasıdır. Eğer bu bütünden ayrıymış gibi yaşanıyorsa, yıkım kaçınılmazdır. Bu yıkım, yargılayan bir Tanrı'dan gelen bir ceza değildir; Bütünle söyledikleri şarkıya uyumsuzluğun mutlak sonucudur sadece.
Tüm Kızılderili ritüellerinde katılımcılara kendileriyle, kabileleriyle ve yaşamın bütünüyle uyum içine girme fırsatı verilir. Çubuk Töreninde, Güneş Dansında, Ateş Töreninde, Terleme Kulübesinde ve diğer ayinlerde katılımcılar "arınır", birbirleriyle ve doğayla olan bağlarını sağlamlaştırırlar. Onlar her zaman mitakuye oyasın yani "hepimiz akrabayız" diyerek yaşam döngüsünün parçası olduklarını kabul ederler. Her bireyin iyiliği, bütünün iyiliğine dayanmaktadır.
Tabuları Yıkmak
Uyumsuzluğun kökleri "görünmeyen" dünyadadır, ancak o etkilerini "görünen" dünyada gösterir. Uyumsuzluğun izini, kutsal bir kabile tabusunun yıkılmasına dek sürmek de mümkün olabilir. Tabular sadece birer batıl inanç gibi görülmemelidirler. Bu töreler ve ayinler, ancak kutsal bağlamlarından koparıldıkların da, sıradan ve anlamsız görülürler. Kızılderililerin yaşamındaki her şeyin, görünmeyen dünyada bir anlamı vardır. Tabuların genellikle pratik yararları vardır; örneğin, gelecek nesillerin devamını sağlama almak amacıyla kişinin bulduğu ilk otu toplamaması gibi. Ama ayrıca önemli ruhsal yararları da vardır. Bir tabuyu yıkan insan, artık onun gerçek anlamını anlamamaktadır. Kendi ruhuyla dengede olmayan böyle bir insana dokunanlar da, onunla temasa geçenler de dengelerini kaybederler.
İlk Hristiyan misyonerler Kaplumbağa Adasına geldiklerinde, birçok Kızılderili, onların İncil ve "yaşamın doğru yolu" hakkındaki tüm gerçekleri şahsen anladıklarını sanmıştı. Ruh hakkında yalan söylemek yerliler için düşünülemezdi bile çünkü bu, dile söze gelmez bir yıkıma götürürdü insanı. Aynı şekilde onlar, Beyaz Adamın, verdiği sözden dönme yeteneğini de anlayamamışlardı. Kutsal çubukla yapılan anlaşmalara saygı gösterilmeliydi çünkü tersini yapmanın kimseye bir yararı olamazdı! Bugün, Beyaz Adamın yalanlarının sonuçlarını uyumsuzluk olarak tüm dünyada görüyoruz.
Kötü Ruhlar
Görünmeyen dünyada, iyi veya kötü, uyuma ve uyumsuzluğa neden olan birçok ruh bulunur. Wa'Na'Nee'Che' de birçok Kızılderili gibi bu ruhlardan enerjiler diye söz eder. Bu terim, Avrupalı zihinler için ruh teriminden daha anlaşılır bir sözcüktür çünkü ruhkelimesi onlara, garip ve var olmayan hayaletlere kulak veren cahil vahşiler gibi saçma kültürel saptamaları çağrıştırmaktadır.
Verimli hasat elde edebilmek için toprak nasıl sulanmalıysa, ekinin boy atması için de ruhlarla güzel geçinilmeliydi. Doğanın ruhtan ayrı düşünülmediği bir dünya görüşünde, bu iki cümle de aynı gerçekliği anlatmaktadır. Doğadaki her bir varlık kutsanman, Yaratan'ın parçası olarak saygı görmelidir. Her şeyin bir ruhu ya da enerjisi vardır. Dengede olmayan enerjiler, negatif enerjiler ya da kötü ve kızgın ruhlardır ve zarar verebilirler.
Hastalık ve Sağlık
Enerjiler, iyiye ya da kötüye kullanılabilirler; örneğin, iyileştirmek ya da zarar vermek amacıyla büyü yapmak gibi. Kızılderili Şifacı Şamanlarının kullandığı şifa, onların denge sağlamak için bu enerjilerle birlikte çalışabilme becerileridir. Onlar, görünen dünyanın uyumunu yeniden yakalamak için görünmeyen dünyada çalışırlar. Tedavi amacıyla otların kullanılması bile, Batı tıbbından yana olanlar için ilkel bir "büyü" hareketidir. Bir ot iyileştirir çünkü enerjisi ile hastayı dengeye ulaştırır. Bir Şifacı Şaman hastalığa çözüm bulmaya çalışırken, hastanın görünmeyen dünyada neden dengeden çıktığını belirleyerek, şifalı bitkiler, ayinler ya da daha başka yollarla enerjileri yardıma çağırıp, hastayı tekrar uyuma ve sağlığa kavuştururlar. Modern tıbbın otların kimyasal etkisini "açıklayabilmesi" ilgi çekicidir ancak gerisi batıl inanç olarak görülür, saçmalıktır. Fakat bu çözümleme, esas noktayı gözden kaçırır. Yaratılış'ı ruhun bir ifadesi olarak gören bir dünya görüşü için, şifalı bitkinin iyileştirici gücünün, kendisini hastanın bedeninde kimyasal tepkimelerle göstermesi hiç de şaşırtıcı olmaz. Bu görüşe göre, kimyasallar o bitkinin ruhunun fiziksel bedenini oluşturmakta ve onun şifa gücünü mükemmel biçimde ifade etmektedirler. Modern dünya görüşü ise maddesel dünyayı tüm ayrıntılarıyla açıklamaya odaklanırken, açısı daha geniş olan ruhsal bakışı göz ardı eder.
Daha önce açıkladığımız gibi, bir insan ruh, zihin ve bedenden oluşur. Zihindeki, kaygı ya da suçluluk gibi uyumsuzluklar kendilerini baş ağrısı, ülser, daimi yorgunluk gibi bedensel uyumsuzluklarda gösterirler. Uyumsuzluk kendisini en basitinden mutsuzluk ya da şiddetli bir böbrek sancısı olarak belli edebilir. Her bireyin evrende tek olması ve Yaşam Çemberi'nde kendine has bir yerinin olması nedeniyle uyum, her birey için farklıdır. İşte Şifacı Şamanın becerisi, bir bireye özgü olan durumu anlayabilmesidir ki, iyileşme doğallıkla gerçekleşsin. Modern dünyada bir "uzman" bedeni, bir diğer "uzman" ise zihni tedavi eder. Ruh ise bambaşka bir çalışma alanı olup, "ruhban" diyebileceğimiz insanların işidir. Kızılderililer için ise bu tam bir çılgınlıktır! Şifacı Şamanlar, ne modern hekimler gibi özel olarak hastalığı yok etmeye çalışırlar ne de Yeni Çağ akımlarını uygulayanların iddia ettiği gibi kişinin "bütününü" tedavi etmeye. Bunun yerine, onlar kişiyi yaşamın doğal uyumunda dengeye getirirler. Bu/ Ölümü başarısızlık gibi görmeyip kucaklayan bir tedavi türüdür. Güzel bir ölüm, Yaşam Çemberi'nin doğal bir parçasıdır. Kızılderililer vücudu, bozulduğunda tamire ihtiyacı olan bir otomobil gibi görmezler. Beden, ruhun bir ifadesidir. Her birey kendi sağlığından sorumludur. Kabile öğretileri sayesinde, görünürde önemsiz gibi olmalarına karşın, tüm düşünce ve eylemlerinin hem kendi varlıklarında hem de çevrelerindeki dünyada tıpkı bir göle atılan çakıltaşı gibi dalgalanmalar yarattığını öğrenirler. Uyumsuzluğu yaratan, o kişinin kim olduğu veya başına gelenler değildir. Uyumsuzluğu yaratan, belirli bir durumda verdikleri tepkilerdir: atmayı seçtikleri çakıl taşları.
Çağdaş bir Kızılderili Şifacı Şamanı olan Wa'Na'Nee'Che', kendisini "Ruhsal Danışman" olarak adlandırmayı tercih etmektedir. Bu terim, bireylere, yaşamlarındaki zorluklarla kendi ruhlarıyla, kendi dünyalarıyla ve her şeyi kucaklayan Büyük Gizemle uyum içinde kalarak başa çıkmalarında yardım eden şamanın elzem rolünü belirler.
Terleme Çadırı
Lakota Siouxlarının inipi olarak adlandırdıkları "Terleme Kulübesi", sağlık ve dengeye ulaşmak için kullanılan törensel bir yapıdır. Küçük, karanlık bir kulübede banyo buharı yaratmak için taşlar sıcak su ile örtülür. Terleme Kulübesi, Kaplumbağa Adasının her yerinde değişik şekillerde bulunur. Ovalarda, söğüt dallarından kurulan ve bizon derisiyle kaplanan derme çatma yapılardır. Kuzeydoğu bölgesinde, uçları huş ağacı kabuklarıyla kaplanırdı. California'da ise, törensel olduğu kadar günlük yaşamda da kullanılırdı. Eski mo diye bilinen muitlerin buzdan evlerinin içinde bile Terleme Kulübesi vardı!
Ruhsal ve fiziksel arınma için kullanılan Terleme Kulübesi, Kaplumbağa Adasından başka yerlerde de yaygın biçimde kullanılır. Örnekleri Antik dünyada bile vardır. Sauna olarak bilinen Finlandiya'nın "savusauna"sı da buna tipik bir örnektir. Birçoklarımız bunu, yakınlardaki bir sağlık merkezinde hoş bir hafta sonu geçirmek gibi algılayabiliriz. Ancak bir Fin atasözü, "Saunada, kilisedeymiş gibi davran!" der. Bu, Avrupa'da ruhsal ve fiziksel sağlığın birbiriyle yakından bağlantılı olarak düşünüldüğü dönemlerden kalmış bir söz olsa gerek. Eski Keltlerin taştan yapılmış Terleme Odaları vardı. Kuzey Rusya'da, yerin altında tahtadan buhar banyoları inşa edilmişti. Bunlar, bugün bile hem sosyal hem de tedavi amaçlı olarak kullanılmaktadır. Eski Japonların törensel buhar banyoları mushiburo olarak anılır. Afrika'da buhar banyosu hala yaygındır. Heredot, M.Ö. 425'te Sicilyalıların böyle bir geleneği olduğunu yazmıştı. Homeros ve diğer İyonyalılar, Antik Yunanlıların buhar banyolarından söz ederler. Bu, Romalılara balneum olarak geçti, Roma'nın yıkılmasından soma ise Arap dünyasına geçip, ünlü Türk Hamamı şeklini almıştır.
Niçin Terlemeliyiz?
Terleme bedenin doğal bir işlevidir. Ter gözeneklerinin kapanması, ölüm nedenidir. Gözenekler bedendeki zehirleri dışarı atar. Onların "üçüncü böbrek" olarak anılmalarının nedeni de budur. Terlediğimizde, bedenimizdeki yüksek ısıyla birçok bakteriyi kelimenin tam anlamıyla yakarız. Isı, endokrin bezlerini de harekete geçirir. Kılcal damarlar genleşir ve kalp daha çok kan pompalar. Zehirler böylece bedenden atılır. Özellikle şehirlerin kirli havasında bulunan, sinir ve yorgunluğa neden olan astım, uykusuzluk, kalp krizi ve alerjilerle yakın ilgisi olan pozitif iyon fazlalığı da atılır. Sıcak taşlara su dökülmesiyle bol miktarda negatif iyon açığa çıkar ve bu etkilere karşı iş görür. Bunlar, terlemenin sadece fiziksel yararlarıdır. Terleme Kulübesinin ruh, zihin ve bedene sağlık veren, denge sağlayan, derin bir ruhsal anlamı da vardır ki bu, Görü Arayışı öncesinde kullanılan bir arınma ritüeli olmasıdır. Diğer bütün önemli ruhsal etkinliklerle de kullanılır. Bazı Kızılderili kabileleri fiziksel ve ruhsal sağlık için her gün bu uygulamayı yaparlar. Bununla problemler çözümlenir, ruhlar yardıma çağırılır, Yüce Ruhla yeniden ilişkiye geçilir. Terleme Kulübesi, içindekilerin daha tam olarak yaşayabilmek için yeniden doğduğu bir ana rahmidir. Oya halklarının kubbe şeklindeki inim' çadırı, Toprak Ana'yı hamileymiş gibi gösterir. Odaya girenler ruhsal ceninler gibi içeri girer ve yeni doğmuş bebek tazeliğiyle dışarı çıkarlar. Burası, kutsal bir yerdir; dua edilen bir yer. Terleme Kulübesinde kullanılan her şey Toprak Ana'dan gelir ve bize onunla içsel bağımızı anımsatır.
Kaburganın Çerçevesi
Terleme Kulübesinin hazırlanması işlemi de kutsal bir farkındalıkla yapılır ki, onun içinde meydana gelen her şey denge ve uyum getirebilsin. Çerçeve düz ve esnek olan söğüt dallarından yapılır. Dallar kesildiklerinde şükran için tütün sunulur. Bu işlemin her adımı kutsal bir anlama sahiptir. Bükülen ve tepede toplanırken kesişen çubuklar, dört kutsal yönü temsil eden kareler oluştururlar. Odayı hazırlayanlar, saygılı bir şükran halini ve sembolik anlamların farkındalığını koruyarak, kendilerini güçlü bir ruhsal deneyime hazır hale getirirler, ayrıca Terleme Kulübesi de pozitif enerjilerle yıkanmış olur. Elbette, en yakındaki sağlık merkezine gitmek çok daha kolaydır ama bunun bedelini, deneyimin ruhsal anlamını elden kaçırarak öderiz.
Terleme Kulübesinin çerçevesi bittiğinde, çubuklar bir arı kovanını ya da ters dönmüş bir sepeti andırır. Bu çatı, gökyüzü yayının bir sembolüdür. Bazı geleneklerde, çubuklar tıpkı önemli totem hayvanları olan dişi ayı ve kaplumbağanınki ya da bir kadirim 28 kaburgası gibi görülürler. 28 sayısı, kadınların adet dönemleriyle bağlantılı Ay Takvimini de ifade eder. Erkeklerin Toprak Ana'nın dişil enerjileriyle bağlantıya geçebilmeleri için bu Terleme Ayinlerine katılmaları genellikle zorunluydu. Kadınlar her adet döneminde doğal olarak temizlendiklerinden ve Toprak Ana'yla ilişkiye geçtiklerinden dolayı bu onlar için gönüllü olarak katılabilecekleri bir ayindi. Söğüt, Terleme Kulübesi Ayininde bitki yaşamının temsilcisidir. Kara Geyik, söğütün yapraklarını dökme özelliğinin, insanlara Terleme Kulübesinde yeniden doğumu öğrettiğinden söz eder ve şöyle devam eder:'
Güzün yaprakları ölür ve toprağa döner, baharda yeniden yaşama gelir. İşte insan da ölür ve ruhlardan başka bir şeyin olmadığı Wakan Tanka'nın gerçek dünyasında yeniden dirilir. Eğer vücudumuzu ve zihnimizi arındırırsak, tamamen safiyet olan Wakan Tanka'ya yakınlaşırken, gerçek yaşamı burada, dünyada da bilebiliriz.
Güzellik sunan ve kolay kırılmayan söğüt, Seneca geleneğinde aşk ağacıdır. Su kenarlarında bulunduğu için suyla özel bir bağı vardır. Su, Terleme Kulübesi ayininin merkezidir. O, sıcak taşların üzerine dökülür ve Yüce Ruh'a buhar olarak yükselirken, Toprak Ana'ya da odadakilerin teri olarak geri döner. Su tüm yaşamı arındırır ve canlandırır. Söğüt ayrıta önemli bir şifa ağacıdır. Kabukları, baş ağrısını ve diğer ağrıları önlemede kullanılır; modern bilim onun etken maddesini asetilsalisilik asit olarak sentezlemiştir; en iyi bilinen adıyla aspirin!
Deri
Kaburganın çerçevesi bizon ya da diğer hayvan derileriyle kaplanır ve küçük, tamamen kapalı, karanlık bir yer elde edilir. Bu örtme işlemi, Terleme Ayinindeki hayvan dünyasının temsilidir. Günümüzde, bunun yerine kaim battaniyeler, yorganlar, branda bezleri ya da plastik malzemeler kullanılmâktadır. Eğer kullanılan deri, ayı gibi güçlü bir hayvanın derisi ise onun enerjisi de Terleme Ayinine davet edilecektir. Kış uykusuna yatan ayı, bize yaşam ve ölüm çemberlerini hatırlatır. Iroquoisların ölülerini diriltmek için Terleme Kulübesi kullandıklarından bile söz edilir! Bu örtü dev bir hayvanın derisi, çubuklar da iskeleti olarak düşünülür. Kulübe artık içinde katılımcıların da olduğu canlı bir varlıktır. Nez Perce, Okanagan, Colville, Yakima ve diğer Kuzeybatı Pasifik kabilelerine göre Terleme Kulübesi, hayvanlara isimlerini veren Şef Ruh'u da cisimleştirmektedir. İçine girdiğinizde yaşayan ve gayet kudretli dönüştürücü güçlere sahip bir şeyin içine girmiş olursunuz.
Kulubenin Dışı
Sıcak taşları koymak için kulübenin merkezine bir çukur açılır. O çukurdan çıkan toprak, kulübenin merkezinden bir buçuk metre kadar uzağa 'bir "sunak" yapmak için konulur. "Hayat Ağacı"nı temsil eden bir dal tepeciğin merkezine konur ve küçük taşlarla çevrelenir. Sıcak taşları kulübenin içinde oradan oraya itmek için kullanılacak geyik boynuzları, sunağın etrafına kutsal çubukla beraber yerleştirilir. İsteyenler, kutsansınlar diye buraya şifa malzemeleri koyabilirler ancak hiç kimse, başkasına ait olan bir şeye dokunamaz. Terleme Kulübesi içinde "Suyu Döken Adam", kulübenin çevresini arındırmak için, kulübenin dışında adaçayı ya da tatlıçimen gibi şifalı otları tütsüleyerek pozitif enerji oluşmasını sağlar . O, yardımcılarıyla ağaçları keser ve hemen yalanda özel olarak hazırlanmış bir kuyuda ateş yakar. "Suyu Döken Adam" bu ritüelde bir rahiple özdeşleştirilebilir; tüm hazırlıklar boyunca açık ve duru bir ruh halinde olmaya çalışır. Taşları ısıtan ve odaya getiren "taşa bakan" çadırın dışında kalır. O, "Suyu Döken Adam"ın yardımcısıdır. Biri dışında, ısıtılan bütün taşlar kullanılır. Bu taş, törene katılan ruhların terlemesi içindir. Törene katılmak üzere gelen ruhları onurlandırır.
( Kızılderili Bilgeliği - Wa'Na'Nee'Che' ( Dennis Renault ) & Timoty Freeke )
Najaho dilinde hozhoni uyumu, barışı, güzelliği ve dengeyi ifade eden bir sözcüktür. Kızılderililer için yaşam, içinde her şeyin mükemmel bir uyum içinde olduğu uzun bir şarkı gibidir. Bu doğal dengenin bozulması ise hastalık, kıtlık, kötü av gibi talihsizlikler getirir. Avrupa kültürü, bu hakikati çevreyle olan ilişkisinde keşfetmekte geç kalmıştır. Artık bizler, eko-sistemin pervasız ca tahrip edilmesinin yarattığı önceden tahmin edilmeyen kötü sonuçlara tanık olmaktayız. Bununla birlikte, bu "temel uyum" kavramının yerli halklar için daha derin bir anlamı vardır; denge, onlar için yaşamın her alanındadır. İyi olmak; bireylerin kendileriyle, toplumla ve doğal dünyayla ilişkilerinde dengede olması demektir. Her birey büyük Yaşam Çemberi'nin bir parçasıdır. Eğer bu bütünden ayrıymış gibi yaşanıyorsa, yıkım kaçınılmazdır. Bu yıkım, yargılayan bir Tanrı'dan gelen bir ceza değildir; Bütünle söyledikleri şarkıya uyumsuzluğun mutlak sonucudur sadece.
Tüm Kızılderili ritüellerinde katılımcılara kendileriyle, kabileleriyle ve yaşamın bütünüyle uyum içine girme fırsatı verilir. Çubuk Töreninde, Güneş Dansında, Ateş Töreninde, Terleme Kulübesinde ve diğer ayinlerde katılımcılar "arınır", birbirleriyle ve doğayla olan bağlarını sağlamlaştırırlar. Onlar her zaman mitakuye oyasın yani "hepimiz akrabayız" diyerek yaşam döngüsünün parçası olduklarını kabul ederler. Her bireyin iyiliği, bütünün iyiliğine dayanmaktadır.
Tabuları Yıkmak
Uyumsuzluğun kökleri "görünmeyen" dünyadadır, ancak o etkilerini "görünen" dünyada gösterir. Uyumsuzluğun izini, kutsal bir kabile tabusunun yıkılmasına dek sürmek de mümkün olabilir. Tabular sadece birer batıl inanç gibi görülmemelidirler. Bu töreler ve ayinler, ancak kutsal bağlamlarından koparıldıkların da, sıradan ve anlamsız görülürler. Kızılderililerin yaşamındaki her şeyin, görünmeyen dünyada bir anlamı vardır. Tabuların genellikle pratik yararları vardır; örneğin, gelecek nesillerin devamını sağlama almak amacıyla kişinin bulduğu ilk otu toplamaması gibi. Ama ayrıca önemli ruhsal yararları da vardır. Bir tabuyu yıkan insan, artık onun gerçek anlamını anlamamaktadır. Kendi ruhuyla dengede olmayan böyle bir insana dokunanlar da, onunla temasa geçenler de dengelerini kaybederler.
İlk Hristiyan misyonerler Kaplumbağa Adasına geldiklerinde, birçok Kızılderili, onların İncil ve "yaşamın doğru yolu" hakkındaki tüm gerçekleri şahsen anladıklarını sanmıştı. Ruh hakkında yalan söylemek yerliler için düşünülemezdi bile çünkü bu, dile söze gelmez bir yıkıma götürürdü insanı. Aynı şekilde onlar, Beyaz Adamın, verdiği sözden dönme yeteneğini de anlayamamışlardı. Kutsal çubukla yapılan anlaşmalara saygı gösterilmeliydi çünkü tersini yapmanın kimseye bir yararı olamazdı! Bugün, Beyaz Adamın yalanlarının sonuçlarını uyumsuzluk olarak tüm dünyada görüyoruz.
Kötü Ruhlar
Görünmeyen dünyada, iyi veya kötü, uyuma ve uyumsuzluğa neden olan birçok ruh bulunur. Wa'Na'Nee'Che' de birçok Kızılderili gibi bu ruhlardan enerjiler diye söz eder. Bu terim, Avrupalı zihinler için ruh teriminden daha anlaşılır bir sözcüktür çünkü ruhkelimesi onlara, garip ve var olmayan hayaletlere kulak veren cahil vahşiler gibi saçma kültürel saptamaları çağrıştırmaktadır.
Verimli hasat elde edebilmek için toprak nasıl sulanmalıysa, ekinin boy atması için de ruhlarla güzel geçinilmeliydi. Doğanın ruhtan ayrı düşünülmediği bir dünya görüşünde, bu iki cümle de aynı gerçekliği anlatmaktadır. Doğadaki her bir varlık kutsanman, Yaratan'ın parçası olarak saygı görmelidir. Her şeyin bir ruhu ya da enerjisi vardır. Dengede olmayan enerjiler, negatif enerjiler ya da kötü ve kızgın ruhlardır ve zarar verebilirler.
Hastalık ve Sağlık
Enerjiler, iyiye ya da kötüye kullanılabilirler; örneğin, iyileştirmek ya da zarar vermek amacıyla büyü yapmak gibi. Kızılderili Şifacı Şamanlarının kullandığı şifa, onların denge sağlamak için bu enerjilerle birlikte çalışabilme becerileridir. Onlar, görünen dünyanın uyumunu yeniden yakalamak için görünmeyen dünyada çalışırlar. Tedavi amacıyla otların kullanılması bile, Batı tıbbından yana olanlar için ilkel bir "büyü" hareketidir. Bir ot iyileştirir çünkü enerjisi ile hastayı dengeye ulaştırır. Bir Şifacı Şaman hastalığa çözüm bulmaya çalışırken, hastanın görünmeyen dünyada neden dengeden çıktığını belirleyerek, şifalı bitkiler, ayinler ya da daha başka yollarla enerjileri yardıma çağırıp, hastayı tekrar uyuma ve sağlığa kavuştururlar. Modern tıbbın otların kimyasal etkisini "açıklayabilmesi" ilgi çekicidir ancak gerisi batıl inanç olarak görülür, saçmalıktır. Fakat bu çözümleme, esas noktayı gözden kaçırır. Yaratılış'ı ruhun bir ifadesi olarak gören bir dünya görüşü için, şifalı bitkinin iyileştirici gücünün, kendisini hastanın bedeninde kimyasal tepkimelerle göstermesi hiç de şaşırtıcı olmaz. Bu görüşe göre, kimyasallar o bitkinin ruhunun fiziksel bedenini oluşturmakta ve onun şifa gücünü mükemmel biçimde ifade etmektedirler. Modern dünya görüşü ise maddesel dünyayı tüm ayrıntılarıyla açıklamaya odaklanırken, açısı daha geniş olan ruhsal bakışı göz ardı eder.
Daha önce açıkladığımız gibi, bir insan ruh, zihin ve bedenden oluşur. Zihindeki, kaygı ya da suçluluk gibi uyumsuzluklar kendilerini baş ağrısı, ülser, daimi yorgunluk gibi bedensel uyumsuzluklarda gösterirler. Uyumsuzluk kendisini en basitinden mutsuzluk ya da şiddetli bir böbrek sancısı olarak belli edebilir. Her bireyin evrende tek olması ve Yaşam Çemberi'nde kendine has bir yerinin olması nedeniyle uyum, her birey için farklıdır. İşte Şifacı Şamanın becerisi, bir bireye özgü olan durumu anlayabilmesidir ki, iyileşme doğallıkla gerçekleşsin. Modern dünyada bir "uzman" bedeni, bir diğer "uzman" ise zihni tedavi eder. Ruh ise bambaşka bir çalışma alanı olup, "ruhban" diyebileceğimiz insanların işidir. Kızılderililer için ise bu tam bir çılgınlıktır! Şifacı Şamanlar, ne modern hekimler gibi özel olarak hastalığı yok etmeye çalışırlar ne de Yeni Çağ akımlarını uygulayanların iddia ettiği gibi kişinin "bütününü" tedavi etmeye. Bunun yerine, onlar kişiyi yaşamın doğal uyumunda dengeye getirirler. Bu/ Ölümü başarısızlık gibi görmeyip kucaklayan bir tedavi türüdür. Güzel bir ölüm, Yaşam Çemberi'nin doğal bir parçasıdır. Kızılderililer vücudu, bozulduğunda tamire ihtiyacı olan bir otomobil gibi görmezler. Beden, ruhun bir ifadesidir. Her birey kendi sağlığından sorumludur. Kabile öğretileri sayesinde, görünürde önemsiz gibi olmalarına karşın, tüm düşünce ve eylemlerinin hem kendi varlıklarında hem de çevrelerindeki dünyada tıpkı bir göle atılan çakıltaşı gibi dalgalanmalar yarattığını öğrenirler. Uyumsuzluğu yaratan, o kişinin kim olduğu veya başına gelenler değildir. Uyumsuzluğu yaratan, belirli bir durumda verdikleri tepkilerdir: atmayı seçtikleri çakıl taşları.
Çağdaş bir Kızılderili Şifacı Şamanı olan Wa'Na'Nee'Che', kendisini "Ruhsal Danışman" olarak adlandırmayı tercih etmektedir. Bu terim, bireylere, yaşamlarındaki zorluklarla kendi ruhlarıyla, kendi dünyalarıyla ve her şeyi kucaklayan Büyük Gizemle uyum içinde kalarak başa çıkmalarında yardım eden şamanın elzem rolünü belirler.
Terleme Çadırı
Lakota Siouxlarının inipi olarak adlandırdıkları "Terleme Kulübesi", sağlık ve dengeye ulaşmak için kullanılan törensel bir yapıdır. Küçük, karanlık bir kulübede banyo buharı yaratmak için taşlar sıcak su ile örtülür. Terleme Kulübesi, Kaplumbağa Adasının her yerinde değişik şekillerde bulunur. Ovalarda, söğüt dallarından kurulan ve bizon derisiyle kaplanan derme çatma yapılardır. Kuzeydoğu bölgesinde, uçları huş ağacı kabuklarıyla kaplanırdı. California'da ise, törensel olduğu kadar günlük yaşamda da kullanılırdı. Eski mo diye bilinen muitlerin buzdan evlerinin içinde bile Terleme Kulübesi vardı!
Ruhsal ve fiziksel arınma için kullanılan Terleme Kulübesi, Kaplumbağa Adasından başka yerlerde de yaygın biçimde kullanılır. Örnekleri Antik dünyada bile vardır. Sauna olarak bilinen Finlandiya'nın "savusauna"sı da buna tipik bir örnektir. Birçoklarımız bunu, yakınlardaki bir sağlık merkezinde hoş bir hafta sonu geçirmek gibi algılayabiliriz. Ancak bir Fin atasözü, "Saunada, kilisedeymiş gibi davran!" der. Bu, Avrupa'da ruhsal ve fiziksel sağlığın birbiriyle yakından bağlantılı olarak düşünüldüğü dönemlerden kalmış bir söz olsa gerek. Eski Keltlerin taştan yapılmış Terleme Odaları vardı. Kuzey Rusya'da, yerin altında tahtadan buhar banyoları inşa edilmişti. Bunlar, bugün bile hem sosyal hem de tedavi amaçlı olarak kullanılmaktadır. Eski Japonların törensel buhar banyoları mushiburo olarak anılır. Afrika'da buhar banyosu hala yaygındır. Heredot, M.Ö. 425'te Sicilyalıların böyle bir geleneği olduğunu yazmıştı. Homeros ve diğer İyonyalılar, Antik Yunanlıların buhar banyolarından söz ederler. Bu, Romalılara balneum olarak geçti, Roma'nın yıkılmasından soma ise Arap dünyasına geçip, ünlü Türk Hamamı şeklini almıştır.
Niçin Terlemeliyiz?
Terleme bedenin doğal bir işlevidir. Ter gözeneklerinin kapanması, ölüm nedenidir. Gözenekler bedendeki zehirleri dışarı atar. Onların "üçüncü böbrek" olarak anılmalarının nedeni de budur. Terlediğimizde, bedenimizdeki yüksek ısıyla birçok bakteriyi kelimenin tam anlamıyla yakarız. Isı, endokrin bezlerini de harekete geçirir. Kılcal damarlar genleşir ve kalp daha çok kan pompalar. Zehirler böylece bedenden atılır. Özellikle şehirlerin kirli havasında bulunan, sinir ve yorgunluğa neden olan astım, uykusuzluk, kalp krizi ve alerjilerle yakın ilgisi olan pozitif iyon fazlalığı da atılır. Sıcak taşlara su dökülmesiyle bol miktarda negatif iyon açığa çıkar ve bu etkilere karşı iş görür. Bunlar, terlemenin sadece fiziksel yararlarıdır. Terleme Kulübesinin ruh, zihin ve bedene sağlık veren, denge sağlayan, derin bir ruhsal anlamı da vardır ki bu, Görü Arayışı öncesinde kullanılan bir arınma ritüeli olmasıdır. Diğer bütün önemli ruhsal etkinliklerle de kullanılır. Bazı Kızılderili kabileleri fiziksel ve ruhsal sağlık için her gün bu uygulamayı yaparlar. Bununla problemler çözümlenir, ruhlar yardıma çağırılır, Yüce Ruhla yeniden ilişkiye geçilir. Terleme Kulübesi, içindekilerin daha tam olarak yaşayabilmek için yeniden doğduğu bir ana rahmidir. Oya halklarının kubbe şeklindeki inim' çadırı, Toprak Ana'yı hamileymiş gibi gösterir. Odaya girenler ruhsal ceninler gibi içeri girer ve yeni doğmuş bebek tazeliğiyle dışarı çıkarlar. Burası, kutsal bir yerdir; dua edilen bir yer. Terleme Kulübesinde kullanılan her şey Toprak Ana'dan gelir ve bize onunla içsel bağımızı anımsatır.
Kaburganın Çerçevesi
Terleme Kulübesinin hazırlanması işlemi de kutsal bir farkındalıkla yapılır ki, onun içinde meydana gelen her şey denge ve uyum getirebilsin. Çerçeve düz ve esnek olan söğüt dallarından yapılır. Dallar kesildiklerinde şükran için tütün sunulur. Bu işlemin her adımı kutsal bir anlama sahiptir. Bükülen ve tepede toplanırken kesişen çubuklar, dört kutsal yönü temsil eden kareler oluştururlar. Odayı hazırlayanlar, saygılı bir şükran halini ve sembolik anlamların farkındalığını koruyarak, kendilerini güçlü bir ruhsal deneyime hazır hale getirirler, ayrıca Terleme Kulübesi de pozitif enerjilerle yıkanmış olur. Elbette, en yakındaki sağlık merkezine gitmek çok daha kolaydır ama bunun bedelini, deneyimin ruhsal anlamını elden kaçırarak öderiz.
Terleme Kulübesinin çerçevesi bittiğinde, çubuklar bir arı kovanını ya da ters dönmüş bir sepeti andırır. Bu çatı, gökyüzü yayının bir sembolüdür. Bazı geleneklerde, çubuklar tıpkı önemli totem hayvanları olan dişi ayı ve kaplumbağanınki ya da bir kadirim 28 kaburgası gibi görülürler. 28 sayısı, kadınların adet dönemleriyle bağlantılı Ay Takvimini de ifade eder. Erkeklerin Toprak Ana'nın dişil enerjileriyle bağlantıya geçebilmeleri için bu Terleme Ayinlerine katılmaları genellikle zorunluydu. Kadınlar her adet döneminde doğal olarak temizlendiklerinden ve Toprak Ana'yla ilişkiye geçtiklerinden dolayı bu onlar için gönüllü olarak katılabilecekleri bir ayindi. Söğüt, Terleme Kulübesi Ayininde bitki yaşamının temsilcisidir. Kara Geyik, söğütün yapraklarını dökme özelliğinin, insanlara Terleme Kulübesinde yeniden doğumu öğrettiğinden söz eder ve şöyle devam eder:'
Güzün yaprakları ölür ve toprağa döner, baharda yeniden yaşama gelir. İşte insan da ölür ve ruhlardan başka bir şeyin olmadığı Wakan Tanka'nın gerçek dünyasında yeniden dirilir. Eğer vücudumuzu ve zihnimizi arındırırsak, tamamen safiyet olan Wakan Tanka'ya yakınlaşırken, gerçek yaşamı burada, dünyada da bilebiliriz.
Güzellik sunan ve kolay kırılmayan söğüt, Seneca geleneğinde aşk ağacıdır. Su kenarlarında bulunduğu için suyla özel bir bağı vardır. Su, Terleme Kulübesi ayininin merkezidir. O, sıcak taşların üzerine dökülür ve Yüce Ruh'a buhar olarak yükselirken, Toprak Ana'ya da odadakilerin teri olarak geri döner. Su tüm yaşamı arındırır ve canlandırır. Söğüt ayrıta önemli bir şifa ağacıdır. Kabukları, baş ağrısını ve diğer ağrıları önlemede kullanılır; modern bilim onun etken maddesini asetilsalisilik asit olarak sentezlemiştir; en iyi bilinen adıyla aspirin!
Deri
Kaburganın çerçevesi bizon ya da diğer hayvan derileriyle kaplanır ve küçük, tamamen kapalı, karanlık bir yer elde edilir. Bu örtme işlemi, Terleme Ayinindeki hayvan dünyasının temsilidir. Günümüzde, bunun yerine kaim battaniyeler, yorganlar, branda bezleri ya da plastik malzemeler kullanılmâktadır. Eğer kullanılan deri, ayı gibi güçlü bir hayvanın derisi ise onun enerjisi de Terleme Ayinine davet edilecektir. Kış uykusuna yatan ayı, bize yaşam ve ölüm çemberlerini hatırlatır. Iroquoisların ölülerini diriltmek için Terleme Kulübesi kullandıklarından bile söz edilir! Bu örtü dev bir hayvanın derisi, çubuklar da iskeleti olarak düşünülür. Kulübe artık içinde katılımcıların da olduğu canlı bir varlıktır. Nez Perce, Okanagan, Colville, Yakima ve diğer Kuzeybatı Pasifik kabilelerine göre Terleme Kulübesi, hayvanlara isimlerini veren Şef Ruh'u da cisimleştirmektedir. İçine girdiğinizde yaşayan ve gayet kudretli dönüştürücü güçlere sahip bir şeyin içine girmiş olursunuz.
Kulubenin Dışı
Sıcak taşları koymak için kulübenin merkezine bir çukur açılır. O çukurdan çıkan toprak, kulübenin merkezinden bir buçuk metre kadar uzağa 'bir "sunak" yapmak için konulur. "Hayat Ağacı"nı temsil eden bir dal tepeciğin merkezine konur ve küçük taşlarla çevrelenir. Sıcak taşları kulübenin içinde oradan oraya itmek için kullanılacak geyik boynuzları, sunağın etrafına kutsal çubukla beraber yerleştirilir. İsteyenler, kutsansınlar diye buraya şifa malzemeleri koyabilirler ancak hiç kimse, başkasına ait olan bir şeye dokunamaz. Terleme Kulübesi içinde "Suyu Döken Adam", kulübenin çevresini arındırmak için, kulübenin dışında adaçayı ya da tatlıçimen gibi şifalı otları tütsüleyerek pozitif enerji oluşmasını sağlar . O, yardımcılarıyla ağaçları keser ve hemen yalanda özel olarak hazırlanmış bir kuyuda ateş yakar. "Suyu Döken Adam" bu ritüelde bir rahiple özdeşleştirilebilir; tüm hazırlıklar boyunca açık ve duru bir ruh halinde olmaya çalışır. Taşları ısıtan ve odaya getiren "taşa bakan" çadırın dışında kalır. O, "Suyu Döken Adam"ın yardımcısıdır. Biri dışında, ısıtılan bütün taşlar kullanılır. Bu taş, törene katılan ruhların terlemesi içindir. Törene katılmak üzere gelen ruhları onurlandırır.
( Kızılderili Bilgeliği - Wa'Na'Nee'Che' ( Dennis Renault ) & Timoty Freeke )
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder